निर्मल धिताल, चितवन। आज बिश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस अक्टोबर १०, मानव जीवनको गुणस्तर र समृद्धि कायम राख्नका लागि मानसिक स्वास्थ्यको महत्त्व अनिवार्य छ। यो केवल व्यक्तिगत स्वास्थ्यको मामला मात्र होइन, सम्पूर्ण समाजको विकास र समृद्धिमा गहिरो प्रभाव पार्दछ।
विश्वव्यापी रूपमा, मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको सामना गर्ने व्यक्तिहरूको संख्या निरन्तर बढिरहेको छ, जसले न केवल व्यक्तिगत जीवनलाई प्रभावित गर्दछ, तर समग्र मानव विकास र सामाजिक संरचनामा पनि असर पुर्याउँछ। नेपालमा मात्र होइन, विश्वभरका मानिसहरूले मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको पीडा भोगिरहेका छन्, जसमा २१.५% नेपाली जनसंख्याले मानसिक स्वास्थ्य समस्या भोगिरहेको तथ्यांकले यथार्थता स्पष्ट रूपमा दर्शाउँछ।
सामाजिक लान्छना मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको प्रमुख चुनौती हो। मानसिक स्वास्थ्यमा समस्या भोग्ने व्यक्तिहरूलाई परिवार र समाजले सामान्यतः नकारात्मक दृष्टिमा हेरिरहेका हुन्छन्। यसले पीडित व्यक्तिहरूलाई उपचार खोज्न र आवश्यक सहयोग प्राप्त गर्नबाट रोक्दछ। विशेषगरी ग्रामीण क्षेत्रहरूमा, जहाँ शिक्षा र सचेतता कम छ, मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूलाई सामान्य स्वास्थ्य समस्याहरूको रूपमा लिइँदैन, जसले उपचारमा जान्न र मानसिक स्वास्थ्यका बारेमा खुल्ला कुरा गर्नमा बाधा पुर्याउँछ।
विश्वव्यापी रूपमा, मानसिक स्वास्थ्य सेवामा पहुँचको कमी एक सामान्य समस्या हो। नेपालमा प्रति १००,००० जनसंख्यामा केवल ०.१५ मनोचिकित्सक उपलब्ध छन्, र यसले देखाउँछ कि मानसिक स्वास्थ्य सेवाहरूमा पहुँच कति सीमित छ। काठमाडौँ जस्ता शहरी क्षेत्रहरूमा पनि, जहाँ सेवा उपलब्ध छ, त्यहाँ सेवाको मूल्य र पहुँचमा असमानता छ।
यी चुनौतीहरूको समाधानमा सरकारले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नुपर्छ। सरकारले स्वास्थ्य मन्त्रालयमार्फत मानसिक स्वास्थ्य नीति र कार्यक्रमहरू लागू गर्दै जनताको मानसिक स्वास्थ्य सेवामा पहुँच र गुणस्तरमा सुधार गर्न आवश्यक छ। मनोचिकित्सक र मनोवैज्ञानिकहरूको संख्यामा वृद्धि गर्न, उनीहरूको पेशागत क्षमतालाई विकास गर्न उचित प्रशिक्षण प्रदान गर्ने कार्यक्रमहरु ल्याउन जरुरी छ ।
अवश्य पनि, शिक्षित वर्गको भूमिका पनि विशेष महत्वको छ। शिक्षित व्यक्तिहरूले विद्यालय र विश्वविद्यालयहरूमा मानसिक स्वास्थ्य शिक्षा समावेश गर्न सुझाव दिनुपर्छ। यसले नयाँ पीढीलाई मानसिक स्वास्थ्यको बारेमा सचेत बनाउँछ र भविष्यमा मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको पहिचान र समाधानमा मद्दत पुर्याउँछ।
सामाजिक समर्थनको अभावले पनि मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूलाई जटिल बनाउँछ। त्यसैले, समुदायमा मानसिक स्वास्थ्य समर्थन समूहहरूको स्थापना गर्न महत्त्वपूर्ण छ। यसले पीडित व्यक्तिहरूलाई मनोबल र आवश्यक सहयोग प्रदान गर्नेछ।
बिश्वभरी मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूले प्रभावित गर्ने व्यक्तिहरूको संख्यामा वृद्धि भइरहेको छ। यसैले, समग्रमा, मानसिक स्वास्थ्यको महत्त्वलाई स्वीकार गर्दै, यसका चुनौतीहरूलाई सामूहिक प्रयासद्वारा समाधान गर्नका लागि सरकार, शिक्षित वर्ग, र गैरसरकारी संस्थाहरूबीच सहकार्य अनिवार्य छ।
जब हाम्रा समाजका सबै सदस्यहरू मानसिक स्वास्थ्यको महत्त्व बुझ्न र यसका लागि सहयोग लिन प्रयास गर्छन्, तब मात्र हामी स्वस्थ र सन्तुलित जीवनको लागि आवश्यक आधार तयार गर्न सक्छौं। मानसिक स्वास्थ्यको समस्याहरूलाई समग्र रूपमा समाधान गर्नका लागि हामी सबैले सहयोग गर्ने जिम्मेवारी लिनुपर्दछ।
बिश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवसको सम्पुर्णमा शुभकामना !!!
Comments
Post a Comment